ODKRYWAMY ŚWIAT NATURY PO SWOJEMU

FILMY FOTOGRAFIE SŁOWA DŹWIĘKI

STRONA ARCHIWALNA (sprzed 2022 r.)

33. Bobry znad Wiatrołuży

Czas trwania: 10’ 03”
Format: 4:3 SD

Realizacja: Bożena Walencik, Jan Walencik
Współpraca: Sławomir Boniecki, Włodzimierz Kazimierczak, Grzegorz Kłosowski, Karol Milewski, Aleksander Przybytek, Ewa Salecka, Janusz Szydłowski, Aleksander Winecki

Produkcja: Telewizja Polska
Realizacja: 1992 r.
Zakończenie produkcji: 1993 r.

Kadry z filmu (CYTATY).

Leśna rzeczka Wiatrołuża w Wigierskim Parku Narodowym. Zwykle płynie tak wartko, że momentami przypomina górski potok, lecz tego roku stan wody obniżył się katastrofalnie z powodu suszy. Nad Wiatrołużą żyje kilka rodzin bobrowych. Zwierzęta przegrodziły jar rzeki tamami. Wprost niesamowite, że na 200 metrowym odcinku koryta zbudowały aż 5 tam. Największa z nich ma co najmniej 40 metrów. Niestety, nawet najdoskonalsze tamy nie pomogły, gdy w rzece zabrakło wody. Od głównego koryta odchodzi cała sieć kanałów, które w miarę podnoszenia się terenu przekształcają się w bobrze ścieżki ku wyżej rosnącym drzewom.

CYTAT. Fragment filmu Bobry znad Wiatrołuży. Reż. Bożena Walencik, Jan Walencik. Źródło: TVP.

34. Suchar

Czas trwania: 10’ 01”
Format: 4:3 SD

Produkcja: Telewizja Polska
Realizacja: 1992 r.
Zakończenie produkcji: 1993 r.

Kadry z filmu (CYTATY).

Północny skraj Puszczy Augustowskiej. Wigierski Park Narodowy. Tworzy go Jezioro Wigry wraz z lasami, torfowiskami, źródliskami, a także kilkunastoma mniejszymi jeziorami. Na 25 jezior w Parku, 11 to właśnie suchary. Są to niewielkie, płytkie, bezodpływowe oczka wody zewsząd otoczone lasem, najczęściej świerkowo-sosnowym. Brzegi sucharów są osobliwe, bo tworzą je mchy. Pływający mszysty pomost, czyli pło, nasuwa się stopniowo zwartym płaszczem na lustro wody. Mchy stale rosną i pło ciągle powiększa się. Skąd się wzięła nazwa suchar? Według szwedzkiego językoznawcy Knuta Olofa Falka, pochodzi od litewskiego sausas, co oznacza suchy. Jeśli jakieś drzewo zapuści korzenie w mokrym mchu, jeśli nawet zdąży nieco podrosnąć, to i tak uschnie wkrótce. Suchar znaczy więc suche drzewo.

CYTAT. Fragment filmu Suchar. Reż. Bożena Walencik, Jan Walencik. Źródło: TVP.

35. Gągoły

Czas trwania: 10’ 02”
Format: 4:3 SD

Produkcja: Telewizja Polska
Realizacja: 1992 r.
Zakończenie produkcji: 1993 r.

Kadry z filmu (CYTATY).

Już od kwietnia, gdy puszczą lody, na wielu jeziorach w okolicy Wigier można podpatrzeć niecodzienne widowisko – toki gągołów krzykliwych. Ptaki kojarzą się w pary. Przebywają stale ze sobą, co wcale nie znaczy, że wybór został dokonany. Wybiera oczywiście samica. Samiec musi ciągle zabiegać o względy partnerki. Na dodatek musi też być czujny wobec innych rywalizujących samców, które czekają tylko na jego nieuwagę. Samica jest bardzo skromnie ubarwiona. To typowe dla większości gatunków. Samiec zaś niesłychanie kontrastuje ze środowiskiem. Ciemna głowa i grzbiet, zestawione ze śnieżnobiała resztą ciała i policzkami, tworzą wrażenie niesamowite. Gdyby mierzyć samca gągoła naszą ludzką miarą, można by go nazwać wręcz ptasim arlekinem. Także z powodu groteskowych gestów…

CYTAT. Fragment filmu Gągoły. Reż. Bożena Walencik, Jan Walencik. Źródło: TVP.

36. Obchód

Czas trwania: 3’ 56”
Format: 4:3 SD

Produkcja: Telewizja Polska
Realizacja: 1992 r.
Zakończenie produkcji: 1993 r.

Kadry z filmu (CYTATY).

Kiedy tylko puszczą lody, gdy wody ruszą, aż do następnej zimy, dopóki znowu lód nie skuje strumieni, w bobrowisku odbywa się szczególny rytuał – obchód rewiru. Dzień w dzień bobry sprawdzają swoje terytorium – miejsce, gdzie mają żeremie, tamy, kanały i obfitość żeru. Jako znak i ostrzeżenie dla innych bobrów, zostawiają na granicy rewiru ślady zapachowe.

CYTAT. Fragment filmu Obchód. Reż. Bożena Walencik, Jan Walencik. Źródło: TVP.

37. Zimorodki

Czas trwania: 3’ 47”
Format: 4:3 SD

Produkcja: Telewizja Polska
Realizacja: 1992 r.
Zakończenie produkcji: 1993 r.

Kadry z filmu (CYTATY).

Podstawowy pokarm zimorodków to drobne i większe owady, a przede wszystkim kilkucentymetrowe ryby. Ptaki nie trawią ani łusek, ani ości, ani chitynowych pancerzyków owadów. Wydalają je przez dziób w postaci kluskowatych wypluwek. Skoro jeden młody zimorodek zjada dziennie pół tuzina rybek, łatwo wyobrazić sobie, jaką pracę muszą wykonać codziennie rodzice, aby nasycić głodne maluchy.

CYTAT. Fragment filmu Zimorodki. Reż. Bożena Walencik, Jan Walencik. Źródło: TVP.

38. Kamionka

Czas trwania: 4’ 00”
Format: 4:3 SD

Produkcja: Telewizja Polska
Realizacja: 1992 r.
Zakończenie produkcji: 1993 r.

Kadry z filmu (CYTATY).

Kamionka jest chyba najbardziej czarującą rzeką ze wszystkich, jakie płyną przez Wigierski Park Narodowy. Jej nazwa pochodzi zapewne od głazów wyściełających dno i brzegi na wielu odcinkach. Zwalone drzewa świadczą, że Kamionkę wzięły w posiadanie bobry. Dzięki ich tamie woda sunie bardzo wolno. Czerwcowy upał rozleniwia. Jednocześnie: sielanka, bezwład i letarg…

CYTAT. Fragment filmu Kamionka. Reż. Bożena Walencik, Jan Walencik. Źródło: TVP.

39. Czarna Hańcza

Czas trwania: 3’ 15”
Format: 4:3 SD

Produkcja: Telewizja Polska
Realizacja: 1992 r.
Zakończenie produkcji: 1993 r..

Kadry z filmu (CYTATY).

Daniele kojarzą się często, zresztą słusznie, ze zwierzętami parkowymi. W XVII wieku sprowadzono je do polskich zwierzyńców z Azji i południowej Europy. Podobno żyły na naszej ziemi przed zlodowaceniem, ale wyginęły, gdy klimat oziębił się. Chociaż daniele można spotkać w wielu lasach Europy, to jednak do dziś utrzymuje się je w niektórych zamkniętych hodowlach parkowych.

CYTAT. Fragment filmu Czarna Hańcza. Reż. Bożena Walencik, Jan Walencik. Źródło: TVP.

40. Łabędzie

Czas trwania: 4’ 00”
Format: 4:3 SD

Produkcja: Telewizja Polska
Realizacja: 1992 r.
Zakończenie produkcji: 1993 r.

Kadry z filmu (CYTATY).

Ta para z młodymi gnieździ się w Zatoce Krzyżańskiej w Wigierskim Parku Narodowym. Samica złożyła jaja na początku maja. Po 36 dniach skorupy pękły i rodzicom przybyło nowych obowiązków. Przez pierwsze dni pisklaki żywiły się jeszcze zapasami żółtka. Rodzice bardzo wcześnie wyprowadzają je na wodę, bo maluchy potrafią doskonale pływać, ale gdy się zmęczą, wychodzą z powrotem na gniazdo.

CYTAT. Fragment filmu Łabędzie. Reż. Bożena Walencik, Jan Walencik. Źródło: TVP.

41. Żeremie

Czas trwania: 3’ 56”
Format: 4:3 SD

Produkcja: Telewizja Polska
Realizacja: 1992 r.
Zakończenie produkcji: 1993 r.

Kadry z filmu (CYTATY).

Bobry budują żeremia wszędzie tam, gdzie niewysoki poziom wody uniemożliwia im wykopanie nor w wysokim brzegu. Wznoszą jedną lub więcej tam, spiętrzają wodę. Kopią kanały i pogłębiają zalew. W niedostępnym miejscu zakładają jednocześnie swoje ukrycie-chatę z gałęzi, polan, mułu i torfu.

CYTAT. Fragment filmu Żeremie. Reż. Bożena Walencik, Jan Walencik. Źródło: TVP.

42. Tama

Czas trwania: 3’ 51”
Format: 4:3 SD

Produkcja: Telewizja Polska
Realizacja: 1992 r.
Zakończenie produkcji: 1993 r.

Kadry z filmu (CYTATY).

Tama bobrowa jest wałem z gałęzi wplątanych jedna w drugą, przetykanych grubszymi polanami. Wzmacnia je muł, torf, zbutwiałe pędy roślin i kępy trawy. Z czasem na koronie kiełkuje i rozwija się roślinność zielna, na nawet krzaki. Po co bobry budują tamy? Odpowiedź jest prosta: aby spiętrzyć wodę. Ta z kolei niezbędna jest im do życia i zapewnia bezpieczeństwo. Bo kanał wejściowy do nory lub do żeremia musi koniecznie znajdować się pod wodą.

CYTAT. Fragment filmu Tama. Reż. Bożena Walencik, Jan Walencik. Źródło: TVP.

43. Przedwiośnie

Czas trwania: 3’ 30”
Format: 4:3 SD

Produkcja: Telewizja Polska
Realizacja: 1992 r.
Zakończenie produkcji: 1993 r.

Kadry z filmu (CYTATY).

Kwitnienie leszczyny jest pierwszym sygnałem nadchodzącej wiosny. Obserwatorzy zmian fenologicznych w przyrodzie, właśnie ten moment określają mianem przedwiośnia. Wraz z częstszym przyświecaniem słońca i ciepłymi podmuchami, pojawiają się najpierw pojedyncze, potem coraz liczniejsze kwiaty przedwiośnia. Ciepło słońca dociera do głębszych warstw ściółki. Budzi zimujące owady. Coraz więcej drobnych zwierząt opuszcza swe kryjówki.

CYTAT. Fragment filmu Przedwiośnie. Reż. Bożena Walencik, Jan Walencik. Źródło: TVP.

44. Nurogęsi

Czas trwania: 3’ 28”
Format: 4:3 SD

Produkcja: Telewizja Polska
Realizacja: 1992 r.
Zakończenie produkcji: 1993 r.

Kadry z filmu (CYTATY).

Tracze nurogęsi są w Polsce ptakami raczej rzadkimi. Tu, na Jeziorze Białym Wigierskim, naliczono aż 44 ptaki. Prawdopodobnie są to osobniki młodociane, jednoroczne, niedojrzałe płciowo. Koczują całym stadem, przemieszczając się codziennie wzdłuż brzegu. W gromadzie czują się pewniej, bo przy tylu parach oczu niewiele drapieżników może je zaskoczyć.

CYTAT. Fragment filmu Nurogęsi. Reż. Bożena Walencik, Jan Walencik. Źródło: TVP.

45. Bieliki

Czas trwania: 3’ 29”
Format: 4:3 SD

Produkcja: Telewizja Polska
Realizacja: 1992 r.
Zakończenie produkcji: 1993 r.

Kadry z filmu (CYTATY).

CYTAT. Fragment filmu Bieliki. Reż. Bożena Walencik, Jan Walencik. Źródło: TVP.

46. Boberki

Czas trwania: 3’ 06”
Format: 4:3 SD

Produkcja: Telewizja Polska
Realizacja: 1992 r.
Zakończenie produkcji: 1993 r.

Kadry z filmu (CYTATY).

Początek lipca. Po prawie dwumiesięcznym przesiadywaniu w żeremiu, młode boberki nareszcie wyszły na zewnątrz. Początkowo w miocie było ich aż pięcioro, jednak choroba zebrała żniwo. Pierwsze dni boberków są krytyczne dla ich życia. Teraz dwójce mikrusów niebezpieczeństwo raczej już nie zagraża. Jeszcze kilka tygodni i będą zupełnie sprawne.

CYTAT. Fragment filmu Boberki. Reż. Bożena Walencik, Jan Walencik. Źródło: TVP.

47. Gągołki

Czas trwania: 3’ 30”
Format: 4:3 SD

Produkcja: Telewizja Polska
Realizacja: 1992 r.
Zakończenie produkcji: 1993 r.

Kadry z filmu (CYTATY).

Początek czerwca. Suchar Dembowskich w Wigierskim Parku Narodowym. Gągolica wyprowadziła swe młode. Przed miesiącem złożyła jaja w dziupli wiekowej sosny, nieopodal, na brzegu lasu. Następnego dnia po wykluciu wszystkie młode wyskoczyły na dół z wysokości kilkunastu metrów! Żadne nie doznało krzywdy. W ten sposób opuszczają dziuple wszystkie gągołki. Teraz jezioro zapewnia bezpieczeństwo i im i matce.

CYTAT. Fragment filmu Gągołki. Reż. Bożena Walencik, Jan Walencik. Źródło: TVP.

48. Głodomory

Czas trwania: 3’ 06”
Format: 4:3 SD

Produkcja: Telewizja Polska
Realizacja: 1992 r.
Zakończenie produkcji: 1993 r.

Kadry z filmu (CYTATY).

Kiedy w gnieździe zaczynają pękać skorupy jaj i na świat przychodzą ślepe, nieporadne, wiecznie głodne pisklaki, dla ptasich rodziców zaczyna się osobliwy wyścig z czasem. Karmiące ptaki intensywnie poszukują żeru. Często przylatują do gniazda z pokarmem w dziobie lub w wolu. Zaraz po nakarmieniu głodomorów oczekują na… resztki w postaci odchodów w śluzowatym woreczku. Chwytają je w dziób i wynoszą z gniazda. A potem… znowu karmią. I znowu.

CYTAT. Fragment filmu Głodomory. Reż. Bożena Walencik, Jan Walencik. Źródło: TVP.

49. Wigry

Czas trwania: 3’ 11”
Format: 4:3 SD

Produkcja: Telewizja Polska
Realizacja: 1992 r.
Zakończenie produkcji: 1993 r.

Kadry z filmu (CYTATY).

Urokliwe Jezioro Wigry zawsze było znane z czystej wody i niecodziennych, reliktowych mieszkańców: skorupiaków, wirków, ryb i wielu innych. Międzynarodowa sława Wigier, zdobyta dzięki przedwojennym badaniom, trwa nadal. W latach 70. włączono jezioro do projektu AQUA, którego zadaniem jest ochrona dla celów badawczych najcenniejszych akwenów świata. Wigry są jednak zagrożone. Gdy przyjrzeć się wodzie, czar szybko pryska…

CYTAT. Fragment filmu Wigry. Reż. Bożena Walencik, Jan Walencik. Źródło: TVP.