BOŻENA I JAN WALENCIK – CURRICULUM VITAE

Jesteśmy popularyzatorami ŚWIATA NATURY. W centrum naszej uwagi jest między innymi zagrożona ostatnia pozostałość pierwotnych lasów nizinnych Europy – Puszcza Białowieska, w której sercu, w Białowieży, żyjemy i tworzymy.

Od lat 80. ubiegłego wieku odkrywamy przyrodę z ogromną pasją i autorsko – najzupełniej po swojemu. Naszym tworzywem są filmy, fotografie, dźwięki i słowa. Pokazujemy Polakom, Europejczykom i Obywatelom Świata, że wszyscy jesteśmy z Natury, że przyroda zaczyna się w nas samych, w naszej tęsknocie do dzikości i harmonii, w naszej empatii do życia, w naszych emocjach, wzruszeniach, refleksjach, w potrzebie poznawania i rozumienia świata żywego, w naszej estetyce…

Do 2022 roku daliśmy temu wyraz w 75 filmach przyrodniczych, 11 książkach i albumach fotograficznych, kilkudziesięciu innych formach medialnych oraz w zbiorowych i indywidualnych wystawach fotografii.

Przed nami wciąż nowe utwory i nowe wyzwania, zwłaszcza największe z dotychczasowych – przedsięwzięcie multimedialne Z zapartym tchem. Puszcza Białowieska XXI wieku: portret subiektywny, w którym ogniskujemy całe życiowe doświadczenie twórcze i zwieńczenie naszej wieloletniej pracy.

E054444. Autorzy, Bożena i Jan Walencikowie, z albumem Saga prastarej puszczy. Opowieść filmowa oraz z wydawnictwem płytowym BD Telewizji Polskiej S.A. z serialem Saga prastarej puszczy. 20.12.2016 r. © Krzysztof Komar 2017.

Bożena Walencik, zodiakalna Ryba, ur. 29.02.1956 r. w Mordach koło Siedlec. Dla przyjaciół Beńka. Absolwentka Zespołu Szkół Fototechnicznych – Policealnego Studium Zawodowego w Warszawie, ze specjalnością instruktor fotografii i filmu.

Jan Walencik, zodiakalny Wodnik, ur. 26.01.1955 r. w Kazimierzu Dolnym. W 1975 r. ukończył naukę w Policealnym Studium Spółdzielczym CRS w Mińsku Mazowieckim, ze specjalnością technik reklamy. W 1981 r. ukończył zaoczne studia wyższe na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, z tytułem magister pedagogiki.

Od najmłodszych lat zajmowała go przyroda. Od 7 klasy szkoły podstawowej żywo zajmował się chemią nieorganiczną i własnymi doświadczeniami laboratoryjnymi w tej dziedzinie. W 2 klasie licealnej w rodzinnym Kazimierzu Dolnym zafascynował się twórczością popularyzatorską Włodzimierza Puchalskiego. W okresie liceum i przez następne lata pochłaniało go fotografowanie przyrody. Na koniec studiów pedagogicznych obronił pracę magisterską o Januszu Czeczu, realizatorze filmów przyrodniczych, pierwszym asystencie Włodzimierza Puchalskiego. Kiedy pojawiły się warunki, w trakcie pracy w Wyższej Szkole Rolniczo-Pedagogicznej w Siedlcach, już jako nauczyciel akademicki rozwijał intensywnie swój warsztat fotograficzny i zaczątki warsztatu filmowego. W tym też okresie, rozpoczął pracę naukową nad doktoratem – po otwarciu przewodu doktorskiego (31.04.1985 r.) na Wydziale Filologii Uniwersytetu Łódzkiego, pt. Filmowa twórczość Włodzimierza Puchalskiego. Monografia. Z ważnych powodów (zgon kolejnych promotorów i recenzenta, zaangażowanie w nowe projekty filmowe), obrona rozprawy doktorskiej i dalsza kariera naukowa nie doszły do skutku. W trakcie badań do rozprawy, w 1985 r. podjął współpracę z Wytwórnią Filmów Oświatowych w Łodzi, asystując przy realizacji zdjęć do dwóch filmów przyrodniczych. W tym samym roku rozpoczął współpracę z Telewizją Polską, prowadząc felietonowy cykl Fotograficzny zwierzyniec w audycji dla dzieci i młodzieży – Zwierzyniec.

W 1986 r. zrealizował w Centralnej Wytwórni Programów i Filmów Telewizyjnych Poltel pierwszy film dla Telewizji Polskiej pt. Symbioza? Po 24 latach współpracy z Telewizją Polską – tuż po zakończeniu prawie dziesięcioletniej produkcji serii Saga prastarej puszczy – 01.07.2009 r. założył własną firmę produkcyjną ŻUBROWA 10 JAN WALENCIK, w której stara się realizować niemal wyłącznie autorskie projekty twórcze.

Bożena i Jan Walencik od 1986 r. do 2022 r. zrealizowali 75 filmów przyrodniczych, w tym prawie 40 produkcji półgodzinnych i godzinnych. Są między innymi autorami dwóch pierwszych polskich seriali przyrodniczych: Tętno pierwotnej puszczy (pięć części, 1995) i Saga prastarej puszczy (duża i znacząca seria, złożona z dziesięciu części – nowy rodzaj autorskiej opowieści o przyrodzie: PRZYRODNICZY FILM FABULARNY, 2009) oraz wielkiego filmowego albumu fabularnego Saga prastarej puszczy. Opowieść filmowa (2016). Współdziałali także z uznanymi producentami z Wielkiej Brytanii i Francji – twórcami znanych i cenionych w świecie seriali przyrodniczych i przyrodniczych filmów kinowych.

W 1995r. nawiązali ścisłą współpracę z Peterem Jonesem, seniorem producentem, wydawcą stałego wieloletniego programu BBC Świat przyrody i producentem flagowej serii BBC z sir Davidem Attenborough – Na ścieżkach życia, a następnie współzałożycielem firmy produkcyjnej Green Umbrella Ltd. w Bristolu. Od 1996 do 2001 r. Bożena i Jan Walencik oraz Krzysztof Komar zrealizowali cztery filmy dla tego producenta: dwie części z ośmioczęściowej serii Żyjąca Europa – Część II. Ostatnie pierwotne lasy, Część III. Wody śródlądowe oraz dwuczęściową serię Tajemnice przyrody (w oryginale Baltic secrets) – Niepokonany wilk i Powrót bobra.

W 2012 r, nawiązali współpracę z Jacques’em Perrinem, właścicielem paryskiej firmy Galatée Films i producentem głośnych kinowych filmów przyrodniczych: Mikrokosmos, Makrokosmos. Podniebny taniec i Oceany. W 2013 r. rozbudowany zespół ŻUBROWEJ 10 zabezpieczał dla Galatée Films, polską część produkcji nowego przyrodniczego filmu kinowego Królestwo (w oryginale Les Saisons), który reżyserowali: Jacques Perrin i Jacques Cluzaud. Jedenastu reżyserów zdjęć (Directors of Photography) – dziesięciu Francuzów i jeden Polak, Jan Walencik – odpowiadało w tej produkcji za kształtowanie obrazu.

Jan Walencik jest samodzielnym autorem 10 książek i albumów, a także wystaw fotografii przyrodniczej, z których największy sukces odniosła ekspozycja 100 fotografii wielkoformatowych Jan Walencik Film i Fotografia. Arbores vitae – drzewa życia. Ostatnia taka puszcza, zorganizowana przez Fundację Europejskie Centrum Ziemi w sześciu niecodziennych odsłonach, między innymi: w białostockiej galerii handlowej, u stóp krakowskiego Wawelu, pod oknem papieskim u krakowskich Franciszkanów i w korytarzach Stadionu Narodowego podczas Szczytu Klimatycznego.

Za swoją twórczość zostali uhonorowani wieloma nagrodami w Polsce i w kilku innych krajach. Najważniejsze dla nich trofea to: dwie Złote Magnolie, przyznane na VII Festiwalu Telewizyjnym w Szanghaju (1998) za film Ostatnia puszcza, podwójne Grand Prix w Łodzi – na VIII Ogólnopolskim Przeglądzie Filmów Przyrodniczych o nagrodę im. Włodzimierza Puchalskiego (1998) i na XIV Międzynarodowym Festiwalu Filmów Przyrodniczych im. Włodzimierza Puchalskiego (2011) – za film Tętno pierwotnej puszczy. Część II. Niekończący się wyścig oraz za film Saga prastarej puszczy. Część V. Opowieść o żuku. Potęga karła, nagroda Złotego Orła we włoskim Sondrio (1991) za film Kraina wody, piasku i wiatru oraz nagroda im. Profesora Hugona Steinhausa (1997) za wybitne osiągnięcia w popularyzacji nauki w telewizji, w szczególności za cykl filmów pt. Tętno pierwotnej puszczy.

Obydwoje są członkami Stowarzyszenia Filmowców Polskich oraz Związku Autorów i Producentów Audiowizualnych.

Bożena i Jan są małżeństwem od 1975 r. Ich rodzinna duma to syn Maciej, synowa Izabela oraz dwaj wnukowie: Jasio i Kostek. Mieszkają w Białowieży. Są Przyjaciółmi Puszczy Białowieskiej – z serca i z honorowego tytułu.

FILMY (obok każdego tytułu podany jest rok zakończenia produkcji oraz czas trwania filmu w minutach i sekundach)

1. Symbioza? 1986 (1987) 15’ 43”
  2. Circus pygargus – błotniak popielaty 1986 (1987) 18’ 08”
  3. Gniazda, jaja, pisklęta 1987 29’ 30”
4. Czas godów 1988 21’ 08”
5. Tajemnice naszych kwiatów 1988 29’ 50”
  6. Chronić czy nie chronić? 1988 28’ 29”
7. Ptasie jaja, ptasie gniazda 1988 3’ 10”
8. Żerowisko. 1988 3’ 18”
9. Owady i kwiaty. 1988 3’ 45”
10. Pisklęta. 1988 3’ 19”
11. Wiosna. 1988 3’ 10”
12. Daniele. 1990 25’ 44”
13. Zielone Płuca Polski. 1990 37’ 56”
14. Powszedni żywot jeleni. 1990 37’ 27”
15. Tropem łosia. 1990 39’ 15”
16. Śniardwy – zdjęcia (reż. Jerzy Porębski) 1990 26’ 35”
17.Sprawa białowieskiego żubra 1990 32’ 43”
18. Arka Noego. Puszcza żubra – zdjęcia i dźwięk (reż. Georg von Rönn) 1990 28’ 02”
19. Kraina wody, piasku i wiatru. 1990. 29’ 18”
20. Dolina nieujarzmionej rzeki. 1991 52’ 00”
21. Zwierzęta chronione 1992 9’ 56”
22. Ssaki. 1992 9’ 56”
23. Ptaki. 1992 9’ 56”
24. Bagna Biebrzańskie i ich mieszkańcy. 1992 9’ 56”
25. Jeleń europejski 1992. 9’ 56”
26. Łoś 1992 9’ 56”
27. Daniel 1992 9’ 56”
28. Żubr 1992 9’ 56”
29. Wędrujące wydmy 1992 9’ 56”
30. Zielona kraina 1992 9’ 56”
31. Bobrze, czy na Wigrach jest dobrze? 1993 50’ 34”
32. Ballada o Czarnej Hańczy. 1993 29’ 29”
33. Bobry znad Wiatrołuży 1993 10’ 03”
34. Suchar 1993 10’ 01”
35. Gągoły 1993 10’ 02”
36. Obchód 1993 3’ 56”
37. Zimorodki 1993 3’ 47”
38. Kamionka 1993 4’ 00”
39. Czarna Hańcza. 1993 3’ 15”
40. Łabędzie 1993 4’ 00”
41. Żeremie 1993 3’ 56”
42. Tama 1993 3’ 51”
43. Przedwiośnie 1993 3’ 30”
44. Nurogęsi 1993 3’ 28”
45. Bieliki 1993 3’ 29”
46. Boberki 1993 3’ 06”
47. Gągołki 1993 3’ 30”
48. Głodomory 1993 3’ 06”
49. Wigry 1993 3’ 11”
50. Tętno pierwotnej puszczy. Cz. I. Wielki dom 1995 29’ 30”
51. Tętno pierwotnej puszczy. Cz. II. Niekończący się wyścig 1995 29’ 30”
52. Tętno pierwotnej puszczy. Cz. III. Olbrzymy i karły 1995 29’ 30”
53. Tętno pierwotnej puszczy. Cz. IV. Nie tylko kły i pazury 1995 29’ 30”
54. Tętno pierwotnej puszczy. Cz. V. Żywa sieć 1995 29’ 30”
55. Puchalszczyzna 1996 35’ 04”
56. Ostatnia puszcza 1997 29’ 18”
57. Żyjąca Europa. Cz. II. Ostatnie pierwotne lasy 1998 52’ 00”
58. Żyjąca Europa. Cz. III. Wody śródlądowe. 1998 52’ 00”
59. Tajemnice przyrody. Niepokonany wilk 2001 52’ 00”
60. Tajemnice przyrody. Powrót bobra 2001 52’ 00”
61. Kraina żubra 2008 20’ 10”
62. Saga prastarej puszczy. Cz. I. Opowieść o wilku. Nie ma jak stado. 2009 52’ 00”
63. Saga prastarej puszczy. Cz. II. Opowieść o mrówce. Samotność w tłumie. 2009 52’ 00”
64. Saga prastarej puszczy. Cz. III. Opowieść o kruku. Skaza odmieńca 2009 52’ 00”
65. Saga prastarej puszczy. Cz. IV. Opowieść o żubrze. Cywilizowanie dzikości 2009 52’ 00”
66. Saga prastarej puszczy. Cz. V. Opowieść o żuku. Potęga karła. 2009 52’ 00”
67. Saga prastarej puszczy. Cz. VI. Opowieść o dziku. Cena niezależności. 2009 52’ 00”
68. Saga prastarej puszczy. Cz. VII. Opowieść o nornicy. Niezwyczajna zażyłość 2009 52’ 00”
69. Saga prastarej puszczy. Cz. VIII. Opowieść o bobrze. Nieosiągalna arkadia 2009 52’ 00”
70. Saga prastarej puszczy. Cz. IX. Opowieść o sóweczce. Prawo drapieżnika 2009 52’ 00”
71. Saga prastarej puszczy. Cz. X. Opowieść o rysiu. Wbrew naturze 2009 52’ 00”
72. Zabójczy ogień 2012 51’ 55”
73. W trosce o bagna 2016 46’ 20”
74. Naturalnie… nie ma jak Lubelskie 2018 42’ 13”
75. Jestem puszczą XXI wieku 2020 55’ 06”

KSIĄŻKI

1. Jan Walencik: Tętno pierwotnej puszczy. Białowieski Park Narodowy 1997 (wyd. I), 2000 (wyd. II) Wydawnictwo MUZA S.A. Sport i Turystyka

2. Jan Walencik: Dolina nieujarzmionej rzeki. Biebrzański Park Narodowy 1998 Wydawnictwo MUZA S.A. Sport i Turystyka

3. Jan Walencik: Wild River Valley. Biebrza National Park 1998 Wydawnictwo MUZA S.A. Sport i Turystyka

4. Jan Walencik: Heartbeat of the Primeval forest. Białowieża National Park 2000 Wydawnictwo MUZA S.A. Sport i Turystyka

5. Jan Walencik: Bobry z zapomnianej Jaćwieży. Wigierski Park Narodowy 2001 Wydawnictwo MUZA S.A. Sport i Turystyka

6. Jan Walencik: Tego nie ma w podręczniku. Puszcza Białowieska 2001 (wyd. I), 2006 (wyd. II) Wydawnictwo Dolnośląskie

7. Jan Walencik: Smak białowieskiego miodu. Jak kręciłem serial „Tętno pierwotnej puszczy” 2010 Wydawnictwo ŻUBROWA 10

8. Jan Walencik: Ostatnia puszcza nizinnej Europy. The Last Primeval Forest in Lowland Europe 2010 Wydawnictwo ŻUBROWA 10

9. Bożena i Jan Walencik: Saga prastarej puszczy. Opowieść filmowa 2016 Wydawnictwo ŻUBROWA 10

10. Jan Walencik: Puchalszczyzna. Część I. Życie z pasją 2022 (e-book) Wydawnictwo ŻUBROWA 10

11. Jan Walencik: Puchalszczyzna. Część II. Twórczość natchniona 2022 (e-book) Wydawnictwo ŻUBROWA 1

WYSTAWY INDYWIDUALNE

Przyroda w fotografii
Garbów, 10.1980 r.; Kazimierz Dolny, 02–11.11.1980 r.; Lublin, 04.1981 r.

Ptasie sekrety
Siedlce, 01.12.1984 r.; Łuków, 23.02–10.03.1985 r.; Bydgoszcz, 26.04–10.05.1985 r. Łódź, 14–26.05.1985 r.; Warszawa, 15.05–09.06.1986 r.; Lublin, 18.02–08.03.1987 r.

Ornitolodzy
Bydgoszcz, 02.04–05.05.1985 r.

Ptaki Polski
Płowdiw, 26.08–10.09.1985 r.

Ostatnia Puszcza
Białowieża, 2–20.12.1995 r.

Białowieski Park Narodowy
Wiedeń, 06–09.2005 r.

Żubr – król europejskiej puszczy
Bornholm, 03.04–31.10.2012 r.

Jan Walencik Fotografia. Arbores vitae – drzewa życia. Ostatnia taka puszcza
Łódź, 10.09–30.11.2009 r.; Białystok, 05.11.2010 r. – 06.02.2011 r.; Kraków, 14.09–31.10.2011 r.; Kraków, 01.08–26.09.2012 r.; Warszawa, 11–22.11.2013 r.; Mikołów, 06.09–06.11.2014 r.

Niech żyje drewno!
Białystok, 27.05–03.06.2021 r.; Praga, 5.09.2021 r.

WYSTAWY ZBIOROWE

XVI Biennale Fotografii Przyrodniczej
Poznań, 1984 r.

IX Biennale Krajobrazu Polskiego
Kielce, 05.1985 r.

40-lecie kinematografii – reportaże Beka/Najmniejsze ssaki
Łódź, 09.1985 r.

X Międzynarodowy Salon Fotografii artystycznej Człowiek i jego pasje
Katowice, 1986 r.

Przyroda Lubelszczyzny. Krajobraz. Flora. Fauna
Lublin, 12.1987 r.

Mistrzowie polskiego pejzażu
Łódź, Legnica, Warszawa, Olsztyn, Kielce, Ostrowiec Świętokrzyski, Wałbrzych, Jastrzębie-Zdrój, Poznań i in., 2001–2005 r.

Un ailleurs en France Forêts naturelles (Gdzieś w lasach naturalnych Francji)
Dompierre les Ormes, 01.06–01.08.2005 r.; Poisy/Annecy, od 30.06.2009 r. jako stała; Rezerwat przyrody Courant d’Huchet, 07.04-7.11.2012 r.

Dzika Polska
Warszawa, Gołuchów, Bielsko-Biała, Suwałki, Kielce, Inowrocław, Cieszyn, Poznań, Wrocław, Wałbrzych, Rzeszów, Myślenice, Kraków, Łódź, Dublin (Irlandia), Krosno, Kazimierz Dolny, Zawiercie, Gdańsk, Opole, Kędzierzyn-Koźle, Legnica, Słupsk, Mielec, Tuchola, Kraków, Lublin, Biłgoraj, Mikołów, Tczew, Skarżysko-Kamienna, Kostrzyń, Tarnowskie Góry, Zamość, Leszno, Tomaszów Mazowiecki, Lubliniec, Katowice, Chełm, Toruń, Bałtów, Rybnik, Kwidzyń, Głogów, Białystok, 2004–2011 r.

Żubr. Zagłada i ocalenie
Supraśl, inne miejscowości, 2005 r. i kolejne lata.