ODKRYWAMY ŚWIAT NATURY PO SWOJEMU

FILMY FOTOGRAFIE SŁOWA DŹWIĘKI

STRONA  ARCHIWALNA  (sprzed 2022 r.)

50. Tętno pierwotnej puszczy. Omówienie serii

Czas trwania całej serii: 147’ 30”
Format oryginalny: 4:3 SD
Format po rewitalizacji: 16:9 HD

Scenariusz i reżyseria: Bożena Walencik, Jan Walencik
Lektor w wersji polskiej: Krystyna Czubówna
Lektor w wersji angielskiej: Bengt Scotland

Produkcja: Program 1 TVP S. A.
Realizacja: 1993–1995 r.
Zakończenie produkcji: 1995 r. 

Zrewitalizowaną, cyfrową kopię wykonano w Ośrodku Dokumentacji i Zbiorów Programowych TVP S. A. w 2014 r.
Korekta barwna: Barbara moRgan Konopka
Opieka artystyczna: Jan Walencik/ŻUBROWA 10
Opracowanie dźwięku: Krzysztof Kasiński
Opracowanie graficzne napisów: Tomasz Pecko
Skanowanie: Tomasz Kalisz
Nadzór technologiczny: Maciej Kowalik
Kierownik produkcji: Tomasz Kalisz

Kadry z czołówki serii (CYTATY).

W środku Starego Kontynentu, na wschodnich rubieżach Polski i zachodnich kresach Białorusi, bije tętno pierwotnego lasu. Nieprzerwanie od kilku tysięcy lat. Wśród rozbuchanej, mrocznej zieleni, te same mateczniki przemierzają wciąż żubry. Jak za Jagiełły, jak za Mendoga… Jedyna już pozostałość prawdziwie pierwotnych lasów, jakie niegdyś pokrywały europejskie niziny – Rezerwat Biosfery i Dziedzictwo Ludzkości – odwieczna Puszcza Białowieska.

CYTAT. Czołówka serii Tętno pierwotnej puszczy. Reż. Bożena Walencik, Jan Walencik. Źródło: TVP

Przyrodnicza seria Tętno pierwotnej puszczy jest autorskim pomysłem i dziełem Bożeny i Jana Walencików oraz ich zespołu, wyprodukowanym przez Program 1 Telewizji Polskiej. Jest to pierwszy polski telewizyjny serial przyrodniczy, zaplanowany od początku jako cykl i tak właśnie – jako autonomiczna, a nie kompilowana z innych filmów seria – zrealizowany i emitowany. Autorzy mieli głęboką świadomość, że powstałe do 1993 r. filmy przyrodnicze o Puszczy Białowieskiej dotyczyły albo biologii i historii poszczególnych jej gatunków, albo miały charakter zielnika – swego rodzaju wyliczanki roślin i zwierząt żyjących w niej. Zależało im na zupełnie świeżym ujęciu, na spojrzeniu problemowym. Stąd wzięła się oryginalna struktura serii: każda część porusza osobny problem ekologiczny, ale związany konsekwentnie z poprzednim i następnym. Najpierw więc widzowie poznają złożone środowiska Puszczy – miejsca do życia dla milionów organizmów. Później śledzą złożony łańcuch zależności między organizmami. Po kolei: rośliny, produkujące zieloną materię, roślinożerców odżywiających się nimi, drapieżniki i pasożyty redukujące organizmy zwierzęce,  a wreszcie reducentów rozkładających materię organiczną. Na koniec poznają rolę człowieka w Puszczy. Realizatorzy starają się udowodnić, że naturalny las to żywa sieć powiązań, tworzących całościowy, samoregulujący się system – Puszczę.

5 częściowe Tętno pierwotnej puszczy ma formę pasjonującej opowieści i jednocześnie wciągającej analizy jak działa organizm Puszczy, snutej w trakcie filmowania przez ekranowych prezenterów, czyli samych autorów-narratorów oraz przez lektora. W ten sposób ciągi zdarzeń stają się bardzo czytelne i dynamiczne. Prezentowane historie angażują widza głęboko w akcję. Po tym jak konsekwentnie i atrakcyjnie zagospodarowana jest każda sekunda serialu, widać jak serio i z emocją realizatorzy potraktowali swoją pracę twórczą. Specyficznego klimatu i urody przydają serialowi bardzo przemyślane i z konsekwencją nakręcone zdjęcia oraz porywająca muzyka skomponowana przez Ireneusza Dregera.

CYTAT. Fragment folderu promocyjnego serii Tętno pierwotnej puszczy. Fotografie Jan Walencik, proj. Marek Trojanowski. Źródło: Prasowa Agencja Telewizyjna TVP S. A.

Realizacja serii zajęła 3 lata. Dokumentacja i scenariusz powstawały od 8 listopada 1992 r. do 12 kwietnia 1993 r. Zdjęcia trwały od 21 kwietnia 1993 r., z przerwami do 3 lipca 1995 r., a montaż obrazu, udźwiękowienie i prace końcowe, od 11 lipca do 31 listopada 1995 r.

W pierwszym roku produkcji Tętna pierwotnej puszczy, podczas realizacji zdjęć, w Telewizji Edukacyjnej TVP powstał cykl 10 kilkuminutowych odcinków pod tytułem Właśnie kręci Pan Walencik, zrealizowany przez Sławomira Bonieckiego (kierownika produkcji Tętna…). Zdokumentował on pracę autorów serii i pogrupował ją tematycznie. Jeśli chcesz zobaczyć i usłyszeć więcej o ich warsztacie filmowym w tym programie, zobacz tutaj.

Premiera I części. Wielki dom miała miejsce 30 listopada 1995 r. na antenie Programu 1 TVP. Zaraz po tym, 2 grudnia 1995 r., na specjalnym pokazie promocyjnym w kinie Żubr w Białowieży, pokazano wszystkie części Tętna pierwotnej puszczy zaproszonym gościom i przybyłym bardzo licznie mieszkańcom Białowieży. Relacje z tego spotkania pojawiły się kilka dni później w Telewizji Edukacyjnej TVP, w postaci 5 kilkuminutowych felietonów zrealizowanych przez red. Dorotę Reczek. Poniżej fragment jednego z nich. Więcej filmowych relacji o premierze Tętna pierwotnej puszczy w Białowieży zobacz tutaj.

CYTAT. Fragment programu Telewizji Edukacyjnej Białowieża ’95, o premierowym pokazie Tętna pierwotnej puszczy. Real. Dorota Reczek. Nagranie z VHS, Źródło: TVP.

W 1996 r. Telewizja Polska rozpoczęła produkcję kaset VHS z serialem Tętno pierwotnej puszczy – w wersji polskiej i angielskiej, z oryginalnym obrazem 4:3 SD i dźwiękiem monofonicznym.

CYTAT. Okładka wydawnictwa VHS Tętno pierwotnej puszczy. Fotografie Jan Walencik. Źródło: TVP.

CYTAT. Okładka wydawnictwa VHS Heartbeat of the Primeval Forest. Fotografie Jan Walencik. Źródło: TVP.

Po latach 19 latach (!) od zakończenia produkcji, w 2014 r. w Ośrodku Dokumentacji i Zbiorów Programowych TVP S. A. przeprowadzono rewitalizację całej serii. Po precyzyjnym zeskanowaniu oryginalnego negatywu 16 mm, obraz poddano długotrwałej i żmudnej obróbce, polegającej na przeskalowaniu go do formatu panoramicznego 16:9 HD, poddaniu stabilizacji, odziarnianiu, oczyszczaniu i retuszowaniu oraz na wykonaniu nowej korekty barwnej. Dźwięk zremasterowano do formatu 2.0. Zobacz więcej o rewitalizacji serii Tętno pierwotnej puszczy.

W 2015 r. Telewizja Polska wyprodukowała i wprowadziła do sprzedaży Tętno pierwotnej puszczy po rewitalizacji, czyli w formacie 16:9 HD, w postaci dwóch wydawnictw płytowych – wersji na płycie DVD i wersji na płycie BD (Bluray Disc).

CYTAT. Awers okładki wydawnictwa DVD Tętno pierwotnej puszczy. Proj. graf. i fotografie Jan Walencik. Źródło: TVP.

CYTAT. Rewers okładki wydawnictwa DVD Tętno pierwotnej puszczy. Proj. graf. i fotografie Jan Walencik. Źródło: TVP

CYTAT. Nadruk płyty DVD Tętno pierwotnej puszczy. Proj. graf. i fotografia Jan Walencik. Źródło: TVP.   

CYTAT. Awers okładki wydawnictwa BD Tętno pierwotnej puszczy. Proj. graf. i fotografie Jan Walencik. Źródło: TVP.

CYTAT. Rewers okładki wydawnictwa BD Tętno pierwotnej puszczy. Proj. graf. i fotografie Jan Walencik. Źródło: TVP.

CYTAT. Nadruk płyty BD Tętno pierwotnej puszczy. Proj. graf. i fotografia Jan Walencik. Źródło: TVP.   

GALERIA: WERKFOTOSY Z REALIZACJI SERII (kliknij w dowolne zdjęcie, aby je powiększyć i wejść do galerii).

22 kwietnia 1996 r. w Mediolanie (Włochy), na XXI Międzynarodowym Festiwalu Filmów Turystycznych, Bożena i Jan Walencikowie otrzymali nagrodę dla najlepszego filmu w kategorii Środowisko za Tętno pierwotnej puszczy. Część III. Olbrzymy i karły

2 kwietnia 1997 r. w Warszawie, na XXI Międzynarodowym Festiwalu Filmów Turystycznych, Jan Walencik otrzymał od Polskiej Fundacji Popierania Nauki i od Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauk nagrodę im. Profesora Hugona Steinhausa za wybitne osiągnięcia w popularyzacji nauki w telewizji, w szczególności za cykl filmów pt. Tętno pierwotnej puszczy

10 października 1998 r. w Łodzi, na VIII Ogólnopolskim Przeglądzie Przyrodniczym o nagrodę  im. Włodzimierza Puchalskiego, Bożena i Jan Walencikowie otrzymali trzy nagrody za film Tętno pierwotnej puszczy. Część II. Niekończący się wyścig: Grand Prix (dla obojga), nagrodę specjalną Radia Łódź za najlepszy dźwięk (dla Bożeny Walencik) i nagrodę specjalną im. Janusza Czecza za zdjęcia (dla Jana Walencika).