ODKRYWAMY ŚWIAT NATURY PO SWOJEMU
FILMY FOTOGRAFIE SŁOWA DŹWIĘKI
STRONA ARCHIWALNA (sprzed 2022 r.)
Rewitalizacja serii Tętno pierwotnej puszczy
Serial Tętno pierwotnej puszczy, w reżyserii Bożeny i Jana Walencików, powstawał 3 lata – od marca 1993 r. do grudnia 1995 r. Wyprodukował go Program 1 TVP S. A. Jak większość filmów przyrodniczych z tamtego okresu, Tętno… zrealizowano na taśmie 16 mm w formacie 4:3 SD, z dźwiękiem monofonicznym.
Po 18 latach od zakończenia produkcji Telewizja Polska podjęła inicjatywę rekonstrukcji oraz technicznego i artystycznego przystosowania serii do współczesnych potrzeb emisyjnych. Procesu tej rewitalizacji podjął się Zespół Wydziału Digitalizacji i Rekonstrukcji w Ośrodku Dokumentacji i Zbiorów Programowych TVP S. A. Prace trwały prawie 11 miesięcy, od 7 stycznia do 4 grudnia 2014 r.
CYTAT. Wywiad z Janem Walencikiem nt. rewitalizacji Tętna pierwotnej puszczy, dla TVP Polonia, wyemitowany jesienią 2014 r. Źródło: TVP.
Najpierw zeskanowano cały zachowany ścięty (zmontowany) negatyw pięciu półgodzinnych części Tętna pierwotnej puszczy w rozdzielczości 2K, a więc nieco wyższej niż planowana końcowa rozdzielczość High Definition. Wykonano ten zabieg na specjalnym, super precyzyjnym skanerze Lasergraphic Director, analizującym obraz w technologii 4 warstw: R, G, B + IR – najnowocześniejszym w tej części Europy – co decydująco wpłynęło na dalszą i ostateczną jakość serii. Następnie elektronicznie zmontowano wszystkie ujęcia, pozbawiając film dawnej mechanicznej wady: podskakiwania i niestabilności obrazu na sklejkach pomiędzy ujęciami.
Ponieważ negatyw 16 mm z natury jest mocno ziarnisty, obraz poddano gruntownemu odziarnianiu i odszumianiu, ale jednocześnie wyrafinowanemu, subtelnemu wyostrzeniu. Tutaj praca polegała na znalezieniu kompromisu dla parametrów tych dwóch procesów, co paradoksalnie bywa wręcz niemożliwe, bowiem to ostre (a więc nazbyt widoczne) ziarno niesie ogólną ostrość obrazu i ostrość detali. Jednocześnie każde ujęcie przeszło żmudny etap stabilizacji obrazu (niwelowania drgań kamery i efektu pływania taśmy w kanale kamery) i usuwania migotania, a potem jeszcze żmudniejszy etap retuszu obrazu, czyli pozbawiania go brudków, plamek, włosków, zadrapań i odprysków. Częściowo, już sam proces skanowania dał o wiele czystszy negatyw niż na tradycyjnych skanerach, ponieważ wspomniane urządzenie analizowało w warstwie podczerwieni (IR) większość uszkodzeń oraz brudków, a procesor skanera niemal w biegu zastępował te fragmenty obrazem skopiowanym z sąsiedztwa takiego artefaktu.
Ponieważ oryginalny negatyw zawierał obraz o proporcjach 4:3, cały obraz został przeskalowany do formatu 16:9. Wiązało się to naturalnie z wykadrowaniem obrazu panoramicznego z dawnego, bardziej kwadratowego. Tutaj przydała się precyzja skanowania, bo tak naprawdę całkiem spore pasy obrazu od góry i od dołu musiały być odrzucone, zatem to co pozostało (czyli obraz mniejszy niż oryginał!), miało dać tę nowa jakość, o niebo lepszą od oryginału – zadanie arcytrudne!
W miarę jak pojawiła się część obrobionych w powyższy sposób materiałów, przystąpiono do procesu decydującego o klimacie artystycznym obrazu, czyli do jego koloryzacji. W nowych okolicznościach – przy całej gamie wydobytych podczas skanowania szczegółów, i z nowymi rewelacyjnymi narzędziami – kolorystykę filmu opracowano od początku. W tym procesie obok operatora korekcji, wziął udział jeden z reżyserów i operator obrazu serii, Jan Walencik. To właśnie o dobrych emocjach towarzyszących temu wielotygodniowemu kreowaniu klimatu barwnego Tętna… opowiada on w powyższym felietonie wideo.
Pod koniec rewitalizacji przeprowadzono także rekonstrukcję cyfrową dźwięku i dostosowano go do formatu stereo, a następnie wykonano konforming – synchronizację dźwięku z obrazem oraz odrestaurowano napisy i efekty graficzne. Na koniec przegrano obraz i dźwięk na nośniki i formaty obowiązujące w standardach telewizyjnych.
Kierownikiem produkcji całego procesu był Tomasz Kalisz, nadzór technologiczny sprawował Maciej Kowalik, negatyw skanował Tomasz Kalisz, napisy opracowywał Tomasz Pecko, a dźwięk Krzysztof Kasiński. Opiekę artystyczną nad rewitalizacja sprawował Jan Walencik, a korektę barwna wykonała Barbara moRgan Konopka.
CYTAT. Wywiad z Janem Walencikiem nt. rewitalizacji Tętna pierwotnej puszczy, na stronie Telewizji Polskiej. Źródło: tvp.pl.
CYTAT. Plansza końcowa seriiTętno pierwotnej puszczy po rewitalizacji, z informacjami nt. produkcji kopii cyfrowej. Źródło: TVP.
Zrewitalizowany do jakości 16:9 HD stereo serial Tętno pierwotnej puszczy wyemitowano wielokrotnie w kilku kanałach TVP S. A. Stał się on też nowym produktem do sprzedaży dla innych stacji telewizyjnych i dystrybutorów. W 2015 r. Telewizja Polska wyprodukowała i wprowadziła do sprzedaży Tętno pierwotnej puszczy po rewitalizacji, w postaci dwóch wydawnictw płytowych – wersji na płycie DVD i wersji na płycie BD (Bluray Disc).